halal

sif. <ər.>

1. İslam dininin ehkamlarına görə yeyilməsinə, işlədilməsinə və ya özünə mal edilməsinə icazə verilən (haram əksi). // köhn. Kəbinli, nikahlı; qanuni. Əsmər yenə şəriətin hökmüncə <Məmmədbağırın> halal arvadı olub qalırdı. S. H.. // İs. mənasında. köhn. Kəbinli arvad. <Cavad bəy:> Müqabilinizdə oturan arvad ağıllı və dövlətli bir şəxsin halalıdır. İ. M..

2. məc. Zəhmətlə, namusla, təmiz əməklə, qanuni yolla qazanılmış, əldə edilmiş. <Yaşlı kişi tacirə:> Sən mənim xeyir-bərəkətimi qaçıracaqsan, sən mənim halal malıma haram qatacaqsan!. . – deyərək uzun-uzadı deyinərdi. S. H.. Onun halal çörəyilə qüvvət gəlir ürəklərə; Bərkiyərək polad olur övladımın sümükləri. S. Rüst.. // məc. Halal şey qazanmaq, əldə etmək üçün çəkilən, sərf edilən. İmran kişinin nəzərində Dilman başqalarının halal əməyi ilə öz eyiblərini örtən bir adamdı. M. Hüs..

3. Halaldır şəklində – bax halal olsun!

◊ Halal etmək köhn. – borcunun, yaxud vaxtilə etmiş olduğu pisliyin üstündən keçmək, bağışlamaq. <Xan:> Arvad, ay gözəl arvad, bircə asudəlikdə qədrini bilmədim. Məni halal elə. Ç.. <Səriyyə:> Ah! Hüsniyyə. . Məni halal elə, doqquz il səninlə bir məktəbdə bacılıq etmişəm. C. C.. Halal xoşun(uz) olsun! – bax halal(ın) olsun! <Əliməmməd eşikağasına:> Elə bu yüz əşrəfini gətirə bildim, sənə peşkəşdir. Yuxarıda Allah, yerdə sən, halal xoşun olsun. Ç.. Halal(ın) olsun! – bir şeyi könüllü, əvəzsiz olaraq birinə verəndə deyilir – halaldır, halal xoşun olsun. Halal olsun İskəndərə; Unudub dünya cifəsin; Tabe olub peyğəmbərə. . A. Ə.. Halal süd əmmiş – namuslu, düz, təmiz vicdanlı. <Kərbəlayı:> Doğrudan arvad, bir halal süd əmmişini tapsa idin, yaxşı olardı. Ç.. <Südabənin anası:> Oğlum, Firidun, sən mənim oğlumsan, halal süd əmmiş bir adama oxşayırsan. M. İ..